Het agrarische fosfaatbeleid, dat grotendeels is gebaseerd op modellen en berekeningen, heeft maar weinig overeenkomst met de realiteit. Dat blijkt uit een toetsing van de onderbouwing van het fosfaatbeleid door V-focus deze zomer. Vorig jaar kwam V-focus ook al tot deze conclusie voor een ander deel van de mestregelgeving, de ammoniak. Ook hier bleken de berekeningen waarop het beleid is gebaseerd, vrijwel los te staan van de metingen in het veld. Het grote berekende effect van bemestingsmaatregelen, bleek nagenoeg niet aantoonbaar in het milieu zelf.
Het fosfaatbeleid is erop gericht de emissies van fosfaten uit landbouwgronden naar grond- en oppervlaktewater te verminderen. In het onderzoek keek V-focus vooral of de aan de landbouw toegerekende fosfaatemissies overeenstemmen met de werkelijk gemeten fosfaten in regionale wateren. Daarvoor is gebruik gemaakt van meetdata van diverse instituten, binnen en buiten de landbouw.
De eerste conclusies uit het onderzoek
1. Het landbouwbeleid houdt vast aan rekenmodellen, ondanks dat er sinds begin jaren ‘90 op steeds grotere schaal metingen plaatsvinden in wateren in landbouwgebieden. Deze metingen zijn bedoeld om het effect van het Nederlandse mestbeleid te monitoren, voor onder meer de Brusselse Nitraatrichtlijn. Deze metingen liggen vrijwel buiten beeld bij landbouw- en agrarische milieuorganisaties.
2. Het fosfaatbeleid (incl. fosfaatrechten) moeten ervoor zorgen dat de waterkwaliteit verbetert en Nederland haar Europese milieudoelen haalt. Uit het onderzoek van V-focus blijkt dat het fosfaatbeleid en de systematiek van fosfaatrechten (zoals nu voorgesteld) zover afstaan van de praktijk (lees: het milieu), dat het onmogelijk is hiermee de waterkwaliteitsdoelen te halen.
3. De Rijksoverheid heeft in zijn 4e en 5e Actieprogramma Nitraatrichtlijn fors ingezet op de aanpak van fosfaatverzadigde gronden. Met name deze gronden zouden een relatief groot aandeel hebben in de landelijke fosfaatemissies naar regionale oppervlaktewateren. De meetdata ondersteunen deze aanname niet, deze tonen het tegenovergestelde aan.
4. Doordat op landelijke, berekende doelen (fosfaatplafond) wordt gestuurd, en niet wordt gekeken naar de metingen in het veld zelf, is de situatie ontstaan dat relatief veel geld wordt gestopt in het oplossen van milieuproblemen die er nagenoeg niet zijn, terwijl grote problemen die er nu wel zijn, niet worden gezien. Dat blijkt uit een inventarisatie van de gemeten fosfaatemissies per regio, waarbij de emissies zijn herleid naar de bron.
Abonnees van V-focus vinden een uitgebreid onderzoeksverslag in het oktobernummer. Het verslag kwantificeert per regio de hoeveelheid, maar ook de herkomst van de fosfaten in regionale oppervlaktewateren, op basis van metingen.
