Naast de boeren, de industrie en het verkeer, zorgt ook de natuur zelf voor de aanvoer van stikstof, met name in kustgebieden. In bijvoorbeeld Groot-Brittannië wordt rekening gehouden met deze belangrijke stikstofbron, goed voor jaarlijks 10 – 60 kilo N/ha, in tegenstelling tot Nederland. In ons land wordt vergrassing van natuur vrij direct gekoppeld aan ammoniak afkomstig uit de landbouw.
Met name in kustgebieden spelen duinzandbacteriën een belangrijke rol in de binding van stikstof. Dit blijkt uit diverse studies in het buitenland. Het bijzondere van deze bacteriën is dat zij zuivere stikstof (N2) uit de lucht happen en dit vastleggen in de bodem. De lucht bestaat voor 78 procent uit deze vorm van zuivere stikstof. De bacteriën kunnen zich in grote aantallen ophouden in het zeewater en in het duinzand. Uit onderzoek van het Schotse Centre for Ecology and Hydrology blijkt dat deze bacteriën in de Britse kustgebieden jaarlijks wel 10 tot 60 kilo stikstof per hectare kunnen vastleggen in de bodem. Dit is vele malen meer dan de atmosferische stikstoftoevoer vanuit de landbouw (ammoniak) en het verkeer.
De bacteriën spelen een grote rol in het vruchtbaar maken van het voedselloze duinzand. Met name in jonge duinlandschappen wordt door de Britten een hoge stikstoftoevoer door bacteriën gemeten. Bij de stikstofbinding wordt het gas ammoniak gevormd dat in de bodem tot nitraat wordt omgezet.
Nederlandse focus op ammoniak uit landbouw
In Nederland wordt geen rekening gehouden met de stikstofminnende bodem- en zeebacteriën. De vergrassing van duingebieden zoals op Vlieland worden zonder meer in verband gebracht met ammoniak uit de landbouw. Ook de zee voert ammoniak aan, maar ook deze zou zijn oorsprong bijna volledig vinden in de landbouw (uitspoeling naar zee). Dat schrijft het RIVM in zijn vorige week verschenen rapport ‘Ammoniakdepositie in de duinen langs de Noordzee- en Waddenkust’. Het RIVM laat desgevraagd weten niet naar stikstofbindende bodembacteriën te hebben gekeken, als mogelijke medeoorzaak van vergrassing van jonge duinlandschappen. Welke bijdrage de bacteriën leveren aan de vergrassing van natuur in Nederlandse kustgebieden is dan ook onbekend. Daar is geen onderzoek naar gedaan.
