In de afgelopen decennia zijn veel boerenlandvogels verdwenen. Dat is bekend. Onderzoek, overheid en media berichten daar voortdurend over. Wat minder aandacht krijgt zijn de vogels in stedelijke gebieden. Dat is vreemd aangezien het hiermee nog een stuk dramatischer is gesteld. Dat brengt ons bij de vraag in hoeverre verstedelijking de oorzaak is van de afnemende vogelaantallen, specifiek de vogels van het boerenland.
De soortenrijkdom van de Nederlandse natuur wordt al decennialang gemonitord. Dit gebeurt vanuit het Netwerk Ecologische Monitoring (NEM), een samenwerkingsverband van overheidsorganisaties, zoals het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, het Planbureau voor de Leefomgeving en de provincies. Ook de vogelaantallen worden jaarlijks in kaart gebracht. Voor Nederland zijn er 27 indicatorvogels specifiek voor boerenland (deze soorten broeden vooral op het boerenland), 26 voor bossen en 20 voor stedelijke gebieden.
Dat veel vogelsoorten die typisch zijn voor landbouwgebied in aantallen afnemen is bekend. Met grote regelmaat besteden overheidsorganisaties, wetenschappers en media hier aandacht aan. Met de vogelsoorten in stedelijke gebieden blijkt het echter nog dramatischer gesteld. Deze soorten zijn het hardst in aantal afgenomen.
Impact van verstedelijking
In Nederland wordt de afname van vogelsoorten in belangrijke mate toegeschreven aan de landbouw. Enerzijds zouden de vogels in landbouwgebieden het te verduren hebben van de toenemende schaalvergroting, anderzijds zouden emissies van ammoniak de omgeving dermate aantasten dat ook vogels in andere gebieden ‘afhaken’. Predatie wordt ook genoemd als belangrijke oorzaak, maar die zou ook zijn toegenomen door een ongunstige inrichting van landbouwgebied. Is het terecht zo eenzijdig naar de landbouw te kijken? Dat is zeer de vraag. De vogelrijkdom in stedelijke gebieden is namelijk nog harder teruggelopen dan op het platteland. Hierdoor rijst het vermoeden dat óók verstedelijking in een zekere mate bijdraagt aan de dalende vogelaantallen, onder meer op het platteland. Wij gaan op zoek naar een antwoord op onderstaande vragen:
1. Hebben wij te maken met een Nederlandse vogeltrend of geldt deze voor heel Europa?
2. Wat zegt de literatuur over de relatie tussen verstedelijking en vogelpopulaties?
3. Wat zeggen Nederlandse vogeldeskundigen over onze bevindingen?
De antwoorden op deze vragen leest u in het omslagartikel van V-focus.
