In de hele kringloop komt stikstof voor: van de koe naar de mest, van de bodem (bodemleven) naar het gras en weer naar de koe.
Een consortium van 10 toeleveringsbedrijven en de Vereniging tot Behoud van Boer en Milieu (VBBM) heeft een onderzoek opgezet in samenwerking met twee onderzoekers. Tussen januari en maart 2019 zijn in totaal 171 mestmonsters genomen bij 135 melkveebedrijven de ammoniakemissies vastgesteld.
In het eerste deel van het onderzoek is de relatie tussen de ammoniakemissie uit drijfmest en het (winter)rantsoen, het ureumgetal, de gehalten van de mest en de overige stoffen die in de mestkelder terecht komen onderzocht. In het tweede deel werd aan de hand van grasopbrengst en –kwaliteit nagegaan welk effect de aanwendingsmethode van mest heeft op de hoeveelheid stikstof die door het gewas wordt vastgelegd. Ook het effect van kunstmest op de opname door het gewas werd in beeld gebracht.
Resultaten
Ammoniakemissie komt alleen uit de urine volgens resultaten van dit onderzoek. Vaste mest bevat geen ureum en daaruit ontstaat dan ook geen ammoniak. Dat alleen ammoniak emitteert als mest en urine vermengen, is een misvatting gebleken. Tussen de bedrijven bestaan grote verschillen in de concentratie aan stikstof (Ntotaal) in de drijfmest en in de ammoniakemissie. De bedrijven met de laagste emissies zijn niet alleen kleinschalige biologische veehouders, maar ook vaak intensieve gangbare bedrijven. Een opvallende uitkomst uit het onderzoek is dat meer ammoniak emitteert als er kalk in de ligboxen wordt gestrooid. Logisch, kalk zorgt voor een hogere pH in de mest en dat vermindert de oplosbaarheid van de ammoniak en verhoogt de emissie.
Ruwvoer vaak te ver uit balans
De stikstof die door het bodemleven en het gewas niet goed benut werd, komt als een onvolwaardig eiwit (NPN = non potrein nitrogen) in de koe waardoor de pensfermentatie niet optimaal verloopt. Het slecht benutte eiwit komt via de drijfmest in de atmosfeer door emissie van ammoniak en lachgas of gaat ten dele verloren via uitspoeling van nitraat naar het grondwater. Als een koe voer krijgt met eiwitgebonden stikstof, is de emissie lager. Om stikstof te kunnen benutten en er eiwitten van te kunnen maken (voor het vlees en de melk) heeft de koe mineralen in de juiste verhouding nodig zoals Mg, Ca, P, S, Na en K en diverse sporenelementen. Maar vaak is het ruwvoer te ver uit balans en bevat te veel ammonium, nitraat en kalium.
Aanmelden voor lezingen
In februari worden de onderzoeksresultaten gepresenteerd in lezingen door onderzoekers Peter Vanhoof en Anton Nigten tijdens drie informatieavonden, verspreid door Nederland. Geïnteresseerden kunnen zich aan melden door een mail te sturen naar a.van.der.knaap@planet.nl met vermelding van datum en locatie van de informatieavond. Zowel agrariërs als erfbetreders maar ook beleidsmakers zijn uitgenodigd zich aan te melden.
