Stikstofrekenmodel Aerius gaat ervan uit dat ammoniak uit de stal voor het grootste deel rond de stal, binnen 250 meter, neerslaat. Mesdag-zuivelfonds-secretaris en Flynth-marktdirecteur agro Lubbert van Dellen lichte een tipje van de sluier op over een onderzoek van de Universiteit van Amsterdam waaruit blijkt dat een groot deel van ammoniak uit de stal ook ver reist.
In 2020 startte IBED (Instituut voor Biodiversiteit en Ecosysteem Dynamica) van de Universiteit van Amsterdam op 1 januari van dat jaar met stikstofdepositiemetingen op basis van biomonitors in opdracht van Mesdag Zuivelfonds. IBED schreef toen te hopen in de tweede helft van 2022 met de eerste resultaten te komen. Op een publicatie is het nog wachten, maar Mesdag Zuivelfonds-secretaris Lubbert van Dellen deed er in een interview in Agrarisch Magazine 2023 enkele uitspraken over.
Biomonitor
Een biomonitor is een organisme (plant, schimmel, bacterie) dat met een stikstoftekort in het veld wordt geplaatst. In het geval van deze studie heeft IBED onder gecontroleerde omstandigheden Italiaans raaigras gekweekt in potten en daarin stikstofarme omstandigheden gecreëerd. De potten zijn uitgezet bij twee ligboxenstallen. Na verloop van tijd worden bodem (potinhoud) water en de boven- en ondergrondse plantendelen geanalyseerd op opgenomen stikstof. Door het tekort aan het begin van de onderzoeksperiode, zullen de planten alle stikstof die ze kunnen bereiken opnemen. Om de bron van de neergeslagen stilstof te bepalen wordt gebruik gemaakt van de stabiele isotopen die de stikstof bevat, stikstof 14 en stikstof 15. Verreweg de meest voorkomende stikstofisotoop is 14N. 15N beslaat maar een klein aandeel, maar aan de verhouding van beide kan de bron worden bepaald.
Ammoniak uit industrie en mobiliteit
Deze wetenschap werd onlangs in een Chinese studie gebruikt waarin werd geconcludeerd dat ook de industrie en mobiliteit verantwoording dragen voor de uitstoot van ammoniak en niet alleen de landbouw. Onder andere de toevoeging van de ureumoplossing Adblue aan het verbrandingsproces van moderne dieselmotoren zorgt daarvoor.
Er werden met biomonitors al metingen gedaan die laten zien dat dichtbij de stal meer ammoniak neerslaat dan verder weg. Hiervoor werden als biomonitors mossen gebruikt. Mossen hebben geen wortels en zijn daardoor goede biomonitors; ze kunnen alleen stikstof uit de lucht en neerslag opnemen, niet uit de bodem. Binnen dit project zou IBES ook depositiemetingen gaan doen in een Natura 2000-gebied waarin ook het RIVM stikstofdepositiemetingen doet met zogenoemde COTAG-masten.
Volgens hetgeen secretaris Lubbert van Dellen vertelde naar aanleiding van deze studie, slaat echter slechts een klein deel van de ammoniak uit de stal binnen een straal van 250 meter neer. De rest verdwijnt in een hogere luchtlagen en is vervolgens niet meer meetbaar. Dat is tegengesteld aan het model van Aerius waarin het merendeel van de ammoniak dichtbij de stal blijft. NH3 gedraagt zich meer als NOx, het verspreid zich over grotere afstanden en gaat veelal de grens over. Het nu achterhaalde inzicht dat NH3 geen grote afstanden aflegt, is volgens Van Dellen juist de reden dat vooral de landbouw wordt aangepakt binnen het stikstofdossier. Er zou makkelijker iets aan te doen zijn. Hij stelt ook dat Duitsland en België zich al langer richten op bronmaatregelen, omdat men in deze landen al langer overtuigd is van het feit dat ook ammoniak zich wijd verspreid. Van Dellen voorziet voor de Nederlandse veehouderij dan ook beleid met verdere emissiebeperking in plaats van opkopen.
Ruim 14 miljard kg melk
In het interview gaat Van Dellen in op de toekomstige ruimte voor de veehouderij op basis van de gebiedsinrichting die is te zien op diverse ingekleurde landkaarten en is te lezen uit de novemberbrieven van Minister Adema. Hij voorziet in delen van Nederland ruimte voor efficiënte veehouderij met emissiereducerende techniek, vooral in het noorden. In veel andere delen van Nederland zal extensivering aan de orde zijn waar natuur de boventoon zal spelen of in ieder geval een veel belangrijke rol. Desalniettemin verwacht bedrijfsadviseur Van Dellen in de toekomst ruimte voor ruim 14 miljard kg melkproductie.
