Bij het toedelen van fosfaatrechten aan boerenbedrijven maakte Nederland grote fouten. De afspraken die het ministerie van Landbouw maakte met de Europese Commissie werden geschonden. Het gevolg is dat Nederlandse melkveehouders hardere klappen krijgen, dan volgens de Europese wetgeving nodig was geweest.
In december 2017 komt de Europese Commissie met een staatssteun-beschikking voor Nederland. Hiermee geeft zij goedkeuring aan de Nederlandse autoriteiten om per 1 januari 2018 het stelsel van fosfaatrechten in te voeren. Volgens deze beschikking zal Nederland aan ruim 17.800 melkveebedrijven fosfaatrechten toewijzen, samen goed voor 81 tot 84,5 miljoen kilo fosfaat. Daarmee zal de Nederlandse melkveehouderij ruim onder het sectorplafond van 84,9 miljoen kilo fosfaat blijven. Ook is ruimte ingecalculeerd voor knelgevallen.
Nederland kiest eigen weg
Drie maanden na invoering van het fosfaatrechtenstelsel maakt LNV-minister Carola Schouten de balans op. Er zijn dan al aan ruim 22.000 bedrijven fosfaatrechten toegekend. Dat zijn heel veel meer bedrijven als met de Europese Commissie afgesproken. Er zijn dan al zoveel rechten uitgegeven, dat de melkveehouderij met 85 miljoen kilo fosfaat ruim boven het sectorplafond is uitgekomen. De ‘buffer’ voor knelgevallen en onvoorziene omstandigheden is er niet meer.
Wat is hier gebeurd? Het antwoord staat in de brief van minister Schouten van 29 maart 2018 aan de Tweede Kamer: er zijn ook fosfaatrechten toegekend ‘voor de productie van meststoffen door dieren buiten de melkveehouderij, die wel aan de definitie van melkvee voldoen.’ Met andere woorden: Schouten heeft plotseling besloten dat ook vleesvee onder de definitie van melkvee moet worden geschaard. Dit heeft als gevolg dat er minder rechten – goed voor zo’n 2 miljoen kilo fosfaat – overblijven voor melkvee en deze sector iets meer moet krimpen.
Brussel fluit Schouten terug
V-focus stelde de afgelopen maanden diverse keren vragen aan de Europese Commissie over de toedeling van de fosfaatrechten.
De verruimde definitie van melkvee die Schouten hanteert, valt verkeerd in Brussel. Dit is niet afgesproken. Vleesvee valt niet onder de definitie van ‘dairy farms’ en ‘dairy cows’, dus is hier sprake van ongeoorloofde staatssteun oordeelt Brussel. Nederland probeert zich eruit te redden door in Brussel te verklaren dat de wetgeving onduidelijk zou zijn over de definitie van melkvee. Nederland belooft de Europese Commissie snel orde op zaken te stellen. Vleesveehouders krijgen een herbeschikking in de bus, waarin staat dat de fosfaatrechten deels of allemaal zijn vervallen. Dit leidt tot de nodige commotie onder de boeren. “Veel vleesveehouders hebben hun fosfaatrechten (deels) verkocht, maar kunnen die nu niet meer leveren, terwijl kopers eisen dat er toch geleverd wordt”, meldt het juridische tijdschrift Tips en Advies Landbouw in oktober.
Onzekerheid over jongveebedrijven
Hoe zit het met bedrijven met alleen jongvee? Vallen die wel onder de definitie van ‘melkveebedrijf’ en ‘melkvee’ of is hier ook sprake van ongeoorloofde staatssteun? De Europese Commissie wil zich daar niet over uitlaten. Het antwoord op deze vraag is namelijk niet eenduidig en hangt van verschillende factoren af, alsmede van de definities in de nationale Nederlandse wetgeving. Het Nederlandse ministerie van Landbouw is op het ogenblik bezig de definitie van ‘melkveebedrijf’ te herzien. Of die de toets der Brusselse kritiek zal doorstaan, moet worden afgewacht.
Knelgevallen blijven in de kou
In maart meldde minister Schouten dat een kleine 800 ondernemers zich hebben gemeld voor de knelgevallenregeling. De Europese Commissie is ervan op de hoogte dat een groep melkveehouders ernstig in de problemen is geraakt door het fosfaatrechtenstelsel. Zij geeft aan bereid te zijn Nederland te helpen met het vinden van een oplossing, maar dat het aan Nederland zelf is te beslissen wat er met de ruimte die vrijkomt binnen het sectorplafond moet gebeuren, als de onterecht toegekende rechten weer zijn ingetrokken.
Bij naleven van de afspraken met de Europese Commissie, vastgelegd in de staatssteun-beschikking, zijn er fosfaatrechten voor 17.800 melkveebedrijven met in totaal 81 tot 84,5 miljoen kilo fosfaat. Er komt dus zo’n 2 miljoen kilo fosfaatruimte vrij binnen het sectorplafond. Gaat het ministerie van Landbouw de vrijgevallen fosfaatruimte benutten voor de knelgevallen? “Nee, gegeven de huidige overschrijding van de hoeveelheid rechten is er geen ruimte om vervallen rechten opnieuw uit te geven”, aldus de woordvoerder van het ministerie. Dit is een merkwaardig antwoord. Het ministerie blijft vasthouden aan de overschrijding van het plafond, ontstaan doordat zijzelf ongeoorloofd rechten heeft toegekend aan ‘non dairyfarms’.
